Nguồn Gốc Ẩm Thực Cung Đình Huế
Nhắc đến Huế, sẽ là một thiếu sót lớn nếu không đề cập đến ẩm thực Huế. Huế xưa vốn lưu truyền tới 1300 món, hiện nay còn khoảng 700 món trong dân gian. Trong ba nhánh ẩm thực dân gian, ẩm thực chay và ẩm thực cung đình Huế, ẩm thực cung đình kết tinh những gì tinh túy nhất của nghệ thuật chế biến và trang trí món Huế trong các món ăn ngự thiện dâng vua.
So với hai dòng ẩm thực còn lại, ẩm thực cung đình chỉ phục vụ tầng lớp quý tộc vương giả trong xã hội nên phần nhiều khắt khe và nghiêm ngặt hơn. Công thức các món ngự thiện được truyền từ đời này qua đời khác, sau liên tục được cập nhật đa dạng từ các vật phẩm tiến cung từ sứ thần và thần dân.
So với nền ẩm thực cung đình láng giềng là Trung Hoa thì ẩm thực cung đình Huế đặc sắc hơn ở chỗ các món cung đình Huế vẫn sử dụng những nguyên liệu phổ thông, dân dã trong dân gian. Tuy nhiên, tài trồng trọt, chăm sóc, chế biến, trang trí của người Huế nâng tầm những nguyên liệu đơn sơ, thông thường ấy lên tới đỉnh cao của sự tinh tế, thanh tao, quý phái.
Nguyên Liệu
Nguyên liệu cho các món cung đình Huế rất đa dạng, từ các nguyên liệu đắt đỏ, quý hiếm như các món Bát Trân (nem công, chả phụng, môi đười ươi, chân voi, tay gấu, gân nai, yến sào và da tê ngưu) đến những nguyên liệu bình dị, dân dã trong dân gian.
Nét đặc biệt của ẩm thực cung đình Huế là phong cách rất Huế, thanh tao, sang trọng từ những gì giản dị, thân thương trong cuộc sống hàng ngày. Do vậy, dẫu là các nguyên liệu sẵn có trong dân gian nhưng phải được chuẩn bị trồng trọt công phu để đạt tiêu chuẩn tiến vua.
Đơn cử, cùng là rau muống – loại rau phổ biến ở nước ta, nhưng rau muống tiến vua phải được trồng theo những tiêu chuẩn nhất định tại những đầm, hồ nhất định sao cho giữ được vị tươi ngon thanh khiết. Hay gạo nấu cơm cho hoàng gia nhất định phải là gạo làng An Cự, lựa chọn từng hạt mẩy nhất.
Quy Tắc Chế Biến
Người Huế quan niệm, mỗi ngày sống là phải sống đẹp. Bởi vậy, trong nết ăn uống, triết lý ấy thể hiện trong từng món ăn từ dân dã đến xa hoa. Đồ ăn phải vừa ngon miệng, vừa đẹp mắt, vừa bổ dưỡng thì mới đạt tiêu chuẩn. Đối với các món ngự thiện, tiêu chuẩn này càng nghiêm ngặt. Mỗi bữa ăn cung đình không chỉ có một đội đầu bếp thiện nghệ lên tới 50 người chuẩn bị đồ ăn tươi ngon mà còn có các Thái Y đảm bảo nguyên liệu giữ được trọn vẹn dưỡng chất. Một số quy tắc độc đáo khi nấu cơm vua mà ít người biết như nêm gia vị phải nêm nhiều lần nhằm đảm bảo Hương vị vừa phải hay luộc rau muống phải cuộn thành từng cuộn nhỏ xinh vừa miệng.
Cách Trình Bày và Dụng Cụ Dùng Trong Bữa Cơm Vua
Tùy theo từng thời vua, mâm cơm cung đình có thể lên tới 35-50 món, trong đó bắt buộc phải có vài món bát trân. Sở dĩ cơm vua có nhiều món là để đề phòng nhà vua bị đầu độc hoặc để vua tiện ban thưởng cho thân tín.
Mỗi món ngự thiện khi hoàn thành sẽ được múc ra tô đĩa, đặt trong hộp gỗ niêm phong bên ngoài óng lớp sơn son thếp vàng. Thức ăn sau đó được mang vào cung cho phi tần bày biện đẹp mắt. Trước khi vua dùng bữa, các cung nữ bắt buộc phải thử trước đồ ăn đề phòng vua bị đầu độc.
Ẩm thực cung đình Huế ưa dùng loại bát sứ đặt làm riêng từ Pháp và Anh. Đũa ăn của vua cũng xa xỉ không kém, thường làm từ các chất liệu quý như đũa ngà, đũa ngọc có bịt vàng hay đặc biệt hơn là đũa gỗ kim giao có thể phát hiện độc chất.
Ngày nay, những địa điểm còn phục vụ ẩm thực cung đình Huế nguyên bản không còn nhiều. Cách nhanh nhất để thưởng thức bữa cơm vua giữa Sài Gòn là đặt ngay món Huế tại đây hoặc ghé thăm chuỗi Nhà Hàng Món Huế!